Welke wijzigingen heeft de Vlaamse regering op het vlak van erfbelasting in petto?

Afschaffing voordeel duolegaat

De erfbelasting in Vlaanderen kan al snel zeer hoog oplopen, zeker voor erfgenamen en legatarissen die niet tot de eerste categorie (partner of rechte lijn) behoren. Zij zijn namelijk onderworpen aan de oplopende tarieven van 25% tot 55%.

Het duolegaat was een interessante techniek om deze belastingdruk aanzienlijk te verlagen. De erflater legateerde in zijn testament een bepaald erfdeel aan verdere familie of vrienden, maar nam daarnaast ook een algemeen legaat aan een goed doel op, onder last voor het goede doel om de erfbelasting van de verdere familie of vrienden te betalen. Als algemene legataris werd het goede doel verplicht om aan de bijzondere legatarissen een nettobedrag uit te keren. De verdere familie en vrienden betaalden zelf geen erfbelasting aangezien deze gedragen werden door het goede doel. Indien het duolegaat dus goed uitgewerkt werd, houden de verdere familie en vrienden meer over dan wanneer er niet met een duolegaat gewerkt werd. Ook het goede doel zal er uiteindelijk nog een bedrag aan overhouden.

Een voorbeeld zal één en ander verduidelijken:

Peter heeft een nalatenschap van 500.000 euro. Indien hij zijn volledige nalatenschap legateert aan zijn neefje Hans, is Hans hierover 260.500 euro erfbelasting verschuldigd en houdt hij maar 239.500 euro over (oplopend tarief tot 55%). Dit is een gemiddelde belastingdruk van maar liefst 52,10%.

Stel dat Peter echter in zijn testament bepaalt dat zijn neefje Hans 300.000 euro krijgt en een goed doel de overige 200.000 euro, met als last om ook de erfbelasting van Hans te betalen. De erfbelasting over het aandeel van Hans bedraagt dan 150.500 euro. Het goede doel zou dus 150.500 euro over het aandeel van Hans betalen en 17.000 euro over haar eigen aandeel (vlak tarief van 8,5%). Zij hield zelf bijgevolg 32.500 euro over. De gemiddelde belastingdruk bedraagt in dit geval 33,50 %.

Enkel de fiscus ontving door dit duolegaat dus minder inkomsten. Zij is daarom van mening dat de goede doelen louter gebruikt worden om de belastingdruk te verlagen en dat het filantropisch idee erachter vaak ontbreekt. Vandaar dat zij het fiscaal voordeel dat verkregen kan worden door toepassing van het duolegaat aan banden legt. Het duolegaat blijft bestaan, maar er zal geen erfbelasting meer mee bespaard kunnen worden.

Op basis van een nieuw wetsartikel zal voortaan het gebruteerde bedrag van de tenlastelegging ook als legaat beschouwd en belast worden.

We hernemen ons voorbeeld:

Peter bepaalt weer in zijn testament dat zijn neefje Hans 300.000 euro krijgt en een goed doel de overige 200.000 euro, met als last om ook de erfbelasting van Hans te betalen. De erfbelasting over het aandeel van Hans bedraagt 150.500 euro. Zijn belastbaar legaat zal echter door het nieuwe wetsartikel verhoogd worden met een bedrag van 334.444,44 euro (dit is het gebruteerde bedrag berekend volgens het nieuwe wetsartikel, namelijk 150.500/(1-0,55)), weliswaar beperkt tot het bedrag van het legaat aan het goede doel, hier dus 200.000 euro. Zijn totaal belastbaar legaat bedraagt dan 500.000 euro en de totale erfbelasting bedraagt wederom 260.500 euro. Het goede doel zou dus enkel voor het aandeel van Hans al 260.500 euro aan erfbelasting moeten betalen, wat meer bedraagt dan de 200.000 euro die haar gelegateerd werd.

Door het nieuwe wetsartikel zal het goede doel dus bijna niets overhouden of zoals in bovenstaand voorbeeld zelfs meer moeten betalen dan dat ze ontvangt. Bijgevolg zal het goede doel de nalatenschap verwerpen.

In principe zal een duolegaat nog steeds mogelijk zijn, maar dit zal vanaf 1 juli 2021 in de meeste gevallen een slag in de lucht zijn. Het is daarom aangeraden de nodige aanpassingen aan uw testament door te voeren indien hier reeds een duolegaat ingeschreven staat.

Invoering voordeel vriendenerfenis

Als tegenhanger van de afschaffing van het fiscaal voordeel bij het duolegaat, voert de Vlaamse Regering de zogenaamde “vriendenerfenis” in voor nalatenschappen die openvallen vanaf 1 juli 2021. Dit houdt in dat men een gedeelte van zijn nalatenschap kan nalaten aan één of meerdere verdere familieleden of goede vrienden onder het meest gunstige fiscale tarief, namelijk het tarief van toepassing voor verkrijgingen in rechte lijn of tussen partners (3%).

Dit tarief wordt enkel toegekend wanneer de erflater in zijn testament één of meerdere natuurlijke personen op ondubbelzinnige wijze heeft aangeduid als diegenen die de toepassing van de vermindering mogen vragen. Voor het testament zelf zijn er geen vormvereisten voorzien, dit mag dus zowel een eigenhandig, een authentiek of een internationaal testament zijn.

Het voordeel is beperkt tot 15.000 euro. In plaats van 25% betalen de aangeduide erfgenamen maar 3% op de eerste 15.000 euro. De besparing bedraagt dus maximaal 3.300 euro ((15.000 * 25%) – (15.000 * 3%)).

De beperking tot 15.000 euro geldt voor al de erfgenamen aangeduid als vriend tezamen. Indien er dus meerdere erfgenamen aangeduid worden als vriend en zij krijgen samen meer dan 15.000 euro, wordt de vermindering toch maar op 15.000 euro toegepast. De vermindering wordt hen dan pro rata hun legaat toegekend, tenzij de erflater zelf in een verhouding heeft voorzien. 

Verlaging tarief schenking goede doelen

Aangezien het duolegaat vanaf 1 juli 2021 geen fiscaal voordeel meer oplevert (zie hoger), is het zeer waarschijnlijk dat goede doelen in de toekomst minder giften zullen ontvangen. Om hieraan tegemoet te komen wordt een tariefverlaging tot 0% voor giften (schenkingen en legaten) aan goede doelen doorgevoerd vanaf 1 juli 2021. Deze tariefverlaging is enkel van toepassing voor zuivere goede doelen, waardoor beroepsverenigingen en private stichtingen erbuiten vallen. Deze laatste blijven onderworpen aan de huidige tarieven van 5,5% voor schenkingen en 8,5% voor legaten.

Bekijk ook onze andere recente blogberichten en ontdek meer expertise