De zorgvolmacht: hoe u uw toekomst en die van uw onderneming verzekert

Een zorgvolmacht, wat is dat?

Een zorgvolmacht is een juridisch document waarin u als lastgever vastlegt wie handelingen voor u mag stellen als u dat zelf niet meer kunt omdat u wilsonbekwaam bent geworden. Denk aan situaties zoals een ongeval, ziekte. De zorgvolmacht kan ook gebruikt worden om u te ontlasten, bijvoorbeeld omdat u een dagje ouder wordt. Door voorafgaandelijk vast te leggen wie wanneer welke beslissingen voor u mag maken, vermijdt u kosten ingevolge een gerechtelijke tussenkomst door een vrederechter.

Hoe ruim of beperkt de lastgeving moet zijn, bepaalt u zelf aan de hand van uw individuele situatie. U kunt ervoor kiezen om één lasthebber de volledige volmacht toe te kennen, of net meerdere lasthebbers aan te stellen die samen de hele taak of afzonderlijk bepaalde toegewezen taken op zich zullen nemen. Zo kunt u bijvoorbeeld een lasthebber kiezen die alleen uw bankverrichtingen uitvoert en daarnaast nog twee andere lasthebbers die uw rekeningen beheren én bepaalde handelingen van uw onderneming overnemen.  

Welke bevoegdheid krijgt de lasthebber?

Als lastgever krijgt u veel vrijheid bij het opstellen van de zorgvolmacht en de bevoegdheid die u wil toekennen aan uw lasthebber. We sommen enkele mogelijke handelingen op:

1. Handelingen m.b.t. uw vermogen

• Daden van beheer:
• Bankrekeningen openen of sluiten
• Beleggingsportefeuilles beheren
• Huurcontracten aangaan of beëindigen
• …
• Daden van beschikking:
• Verkopen van vastgoed
• Schenken van vastgoed, gelden, aandelen van een vennootschap, …
• Verkoop van aandelen
• …

2. Handelingen m.b.t. uw persoon

• De keuze tot een opname in het rusthuis of een verzorgingsinstelling
• Het raadplegen van het patiëntendossier
• …

Ook in het kader van successieplanning is de zorgvolmacht van essentieel belang: door de lasthebber toe te laten het vermogen van de lastgever te herstructureren of over te dragen naar de volgende generatie, wordt zelfs bij wilsonbekwaamheid de gemoedsrust van de lastgever verder gewaarborgd. 

Wat kunt u niet in een zorgvolmacht opnemen?

Uiteraard zijn er ook handelingen die niet kunnen. Zo kan de lastgever geen volmacht geven voor het stellen van hoogst persoonlijke handelingen, denk bijvoorbeeld aan:

• Het opmaken of herroepen van een testament.
• Huwen of scheiden.
• Wilsverklaringen zoals euthanasie, orgaandonatie of het weigeren van levensverlengende maatregelen.

Welke cruciale rol speelt de zorgvolmacht voor ondernemers?

1. Uitoefenen van het stemrecht op de algemene vergadering

Afhankelijk van de vorm van uw vennootschap, is er een verschil van wat u kunt opnemen in de zorgvolmacht:

• Bent u eigenaar van een besloten vennootschap? Dan kunt u de lasthebber het stemrecht laten uitoefenen op de algemene vergadering van de vennootschap waarin u aandeelhouder bent.
• Bent u eigenaar van een naamloze vennootschap? Hierbij vereist het vennootschapsrecht dat de lasthebber het stemrecht pas kan uitoefenen “(…) voor specifieke vergaderingen of vergaderingen die gedurende een bepaalde periode worden gehouden”. Wie aandeelhouder is van een naamloze kan niets permanent regelen met een zorgvolmacht. Een oplossing kan zijn de naamloze vennootschap om te vormen naar een besloten vennootschap of om de aandelen van de naamloze vennootschap in te brengen in een maatschap.

Onze tip: in deze situaties voorziet u best een regeling in uw aandeelhoudersovereenkomst en/of statuten.

2. Delegeren van bestuursdaden

Dit kan nooit, ongeacht de vennootschapsvorm. Bestuursdaden zijn namelijk voorbehouden aan bestuurders. Uiteraard kan de lasthebber zichzelf wel aanduiden als bestuurder als deze over de meerderheid van de stemrechten in de vennootschap beschikt. Ook hier kan een aandeelhoudersovereenkomst nuttig zijn met het oog op een regeling voor wat betreft de  opvolging van een wilsonbekwame bestuurder.

3. Verkopen van de onderneming

Onze tip: zorg ervoor dat de lasthebber een marktconform waarderingsverslag moet laten opmaken waar slechts uitzonderlijk van mag worden afgeweken vooraleer uw aandelen verkocht mogen worden. Uw wil bijvoorbeeld na het ontwaken uit een coma niet ontdekken dat uw lasthebber uw levenswerk voor een appel en een ei verkocht heeft…

Hoe stel ik een zorgvolmacht op?

1. U moet wilsbekwaam zijn

Als uw een zorgvolmacht wil opstellen, moet u mentaal in staat zijn om te beseffen welke gevolgen dat met zich meebrengt. Bij het ondertekenen van de zorgvolmacht moet u dus met andere woorden wilsbekwaam zijn. Bovendien kunt u uw zorgvolmacht steeds wijzigingen en herroepen, zolang u maar wilsbekwaam bent.

2. Schriftelijk en onderhands of notarieel

Een zorgvolmacht moet altijd schriftelijk worden opgesteld. Dit kan zowel in een onderhandse of notariële akte, maar nooit mondeling. Belangrijk om te weten is dat een notariële akte noodzakelijk is als er handelingen met een notariële tussenkomst worden opgenomen in de zorgvolmacht, denk bijvoorbeeld aan het schenken of verkopen van onroerende goederen. Verder zijn er geen verplichte vormvereisten.

3. Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten (CRL)

Iedere zorgvolmacht moet worden geregistreerd in het Centraal Register voor Lastgevingen (CRL). Bij een notariële zorgvolmacht doet de notaris dat, bij een onderhandse zorgvolmacht moet u het document eerst eensluidend laten verklaren door een notaris of gemeentelijk ambtenaar, daarna kunt u een afschrift neerleggen op de griffie van het vredegerecht van de verblijfplaats van de lastgever. Zo kan men makkelijk terugvinden of er voor een bepaalde persoon al een zorgvolmacht werd opgemaakt. Zonder deze registratie heeft de volmacht bij wilsonbekwaamheid geen uitwerking, en dat is meteen een belangrijk verschil met bijvoorbeeld een bankvolmacht: bij wilsonbekwaamheid blijft de zorgvolmacht voortduren, een bankvolmacht wordt geblokkeerd.

Wanneer start en eindigt de zorgvolmacht?

Uw zorgvolmacht kan op 2 ogenblikken van start gaan:

1. Meestal start uw zorgvolmacht wanneer u wilsonbekwaam bent. Op dit moment bent u mentaal en/of fysiek dus niet meer in staat om uw eigen beslissingen te nemen en mogen de afgesproken lasthebbers optreden via uw volmacht. Om die feitelijke situatie vast te stellen wordt vaak beroep gedaan op één of meer artsen die een verslag moeten opmaken.
2. Wanneer u wél nog wilsbekwaam bent, maar u bijvoorbeeld moeilijk te been bent of een dagje ouder wordt, kunt u er ook zelf voor kiezen om nu al (een deel van) uw zorgvolmacht te laten starten, onmiddellijk bij ondertekening. Zie het als uzelf ontlasten waar u dat al wenst, bijvoorbeeld door uw partner of kinderen. 

De zorgvolmacht kan om verschillende redenen een einde nemen:

1. Het spreekt voor zich dat het overlijden van de lastgever een einde maakt aan de zorgvolmacht. Er is in dit geval namelijk geen persoon meer om te beschermen.
2. Had uw zorgvolmacht een beperkte duur? Dan eindigt die wanneer die tijd is verstreken.
3. Bent u nog wilsbekwaam en bent u het vertrouwen in uw huidige lasthebber(s) verloren? Dan kunt u uw lasthebber(s) veranderen, of de zorgvolmacht zelf stopzetten, op voorwaarde dat u op dat ogenblik nog wilsbekwaam bent.
4. De vrederechter kan een einde maken aan de zorgvolmacht, bijvoorbeeld als er sprake is van misbruik of als er bijkomende gerechtelijke bescherming nodig is.
5. Natuurlijk kan het ook gebeuren dat de lasthebber zelf overlijdt, wilsonbekwaam wordt of zijn taak neerlegt.

Onze tip: we raden aan om in de zorgvolmacht een opvolgend lasthebber te voorzien.

Hebt u vragen over uw zorgvolmacht? Of wenst u er graag onmiddellijk aan beginnen met de hulp van onze experts? Aarzel niet om contact te nemen met ons. Wij helpen u graag verder.

Bekijk ook onze andere recente blogberichten en ontdek meer expertise